Il schef dal Departament federal d'economia, furmaziun e retschertga ha fatg suenter la matura in emprendissadi da pur e suenter l'examen federal da maister en agricultura e viticultura. El di: suenter in emprendissadi èn tut las portas avertas – era quella da la chombra dal Cussegl federal.

Il tema central durant questa Emna da la furmaziun professiunala è il process da tscherner ina professiun. Tge experientschas avais Vus fatg sco persuna giuvna che ha stuì sa decider per in mastergn?
Quai è stà in zic spezial. L'emprim hai jau decis da cuntinuar mia furmaziun generala al gimnasi ed hai fatg la matura. Perquai che mes bab aveva gist bajegià in nov bain puril modern e mes frar ha vulì cumenzar sco viticultur, sun jau ma decidì da far in emprendissadi agricul en la part germanofona dal chantun da Friburg. Pli tard hai jau fatg l'examen da maister federal. Mia via professiunala mussa a moda exemplarica: ina furmaziun da basa avra tut las portas. Ed ins po daventar schizunt cusseglier federal.

Vus avais fatg l'emprendissadi en ina regiun germanofona?
Exact. Per mes geniturs èsi stà fitg impurtant che jau emprendia era tudestg. En l'agricultura absolv'ins ils trais onns d'emprendissadi per regla en trais differents manaschis ed ins po senz'auter midar la regiun linguistica. I dat però er autras furmaziuns da basa cun la pussaivladad da far barats e quai tant en Svizra sco a l'exteriur. Movetia, l'agentura naziunala per il barat e la mobilitad en il sistem da furmaziun, promova talas pussaivladads.

Pertge duain ins far in emprendissadi ozendi?
La furmaziun professiunala da basa è in bun pass en il mund da lavur. Persunas qualifitgadas èn dumandadas. Suenter in emprendissadi èn tut las portas avertas. Ultra da quai datti pliras vias per sa scolar vinavant. Ins po tscherner da var 250 differentas professiuns. I dat pia numerusas pussaivladads per differents duns ed interess. Ed i dat adina puspè era professiuns novas. L'onn passà han ils emprims giuvenils cumenzà lur emprendissadi sco «sviluppadra u sviluppader da business digital AFQ».

Betg mintga persuna giuvna na chatta immediat in emprendissadi adattà. Tge cussegliais Vus als giuvenils?
Jau als cussegl da trair a niz la vasta purschida che stat a disposiziun durant la preparaziun da la tscherna da la professiun. Per regla èn questas purschidas gratuitas. En scola datti l'instrucziun da tscherna da professiun. Ins po era visitar il post da cussegliaziun professiunala u profitar da la purschida digitala fitg infurmativa da la cussegliaziun professiunala. In grond agid è franc er in fufragnadi. Uschia pos ti chattar ora, schebain ina professiun è adattada per tai u betg. Era las numerusas fieras da professiun en l'entira Svizra dattan ina buna invista e porschan infurmaziuns nizzaivlas.

Las interpresas han per part fadia d'occupar las plazzas d'emprendissadi. Co pon ins far frunt a la mancanza da persunal qualifitgà?
La furmaziun è impurtanta per far frunt a la mancanza da persunal qualifitgà, ma era las cundiziuns da lavur, las pajas u l'image d'ina branscha han in'influenza sin ina recrutaziun reussida da persunas dal fatg. Quai che pertutga il martgà da lavur vali la paina da cumenzar cun la furmaziun professiunala. Gist en la situaziun actuala èn mastergnantas e mastergnants cun ina furmaziun d'emprima qualitad dumandads pli che mai. Era persunas creschidas che fan in examen professiunal pudessan tenor mai contribuir al cumbat cunter la mancanza da persunal qualifitgà.

Vus avais ditg che Vus hajas fatg l'examen da maister – la furmaziun professiunala superiura sco ina da questas «portas avertas» suenter l'emprendissadi. Blera glieud na sa però betg exact tge che signifitga exact «furmaziun professiunala superiura». Pudais Vus declerar quai curt e bain?
Tgi che vul cuntanscher ina qualificaziun pli auta suenter l'emprendissadi, po frequentar ina scola spezialisada superiura u far in examen federal. Questas purschidas sin il stgalim terziar datti en tut las professiuns, per exempel la maistra pasternera, il spezialist da tgira ubain il tecnicher en l'industria. Persunas cun ina furmaziun professiunala superiura han pussaivladads multifaras da far carriera e profiteschan da meglras pajas. En pli è il privel da la dischoccupaziun pli pitschen.